حق حبس زوجه چیست؟در چه صورتی حق حبس زایل می شود؟

ماده 1085 قانون مدنی مقرر دارد: زن می تواند تا مهریه او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.

برای آنکه زوجه بتواند از حق حبس خود استفاده کند وجود شرایط زیر لازم است:  

1- مهریه حال باشد. برابر ماده 1083 قانون مدنی مهر می تواند کلا یا جزئا حال یا به وعده باشد.

اگر مهر مدت دار باشد زمانی زوجه حق مطالبه آنرا دارد که مدت سپری گردد و چون از زمان عقد نکاح زوج مجاز است که ایفای وظایف زناشویی را از زوجه طلب کند، زوجه نمی تواند از حق حبس خود استفاده کند. اما در فرضی که زوج از زوجه طلب ایفای وظایف زناشویی را ننماید و زمان پرداخت مهریه فرا رسد زوجه نیز خواهد توانست از حق حبس خود تا استیفای مهرش استفاده کند. در صورتی که مهر وعده دار نباشد چون به موجب ماده 1082 قانون مدنی به محض وقوع عقد نکاح زوجه مالک مهر می شود، چنانچه مهر عین معلوم باشد می تواند در آن هر نوع تصرف مالکانه ای بنماید و اگر مهر وجه یا مسلوک باشد می تواند آنرا مطالبه کند و تا زمانی که زوج آن را تاءدیه ننماید می تواند از حق حبس خود استفاده کند. 2- زوجه قبل از گرفتن مهریه به ایفای وظایف زناشویی اقدام نکرده باشد.ماده 1086 قانون مدنی در این زمینه می گوید :

اگر زن از قبل اخذ مهر ،به اختیار خود به ایفا وظایفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود ،دیگر نمی تواند از حکم ماده قبل استفاده کند . معذلک حقی که برای که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد . اما سوالی که اینجا مطرح می شود اینکه اگر اعسار زوج از پرداخت یکجای مهریه اثبات شود و دادگاه حکم به تقسیط صادر کند حق حبس زوجه زایل می شود یا خیر؟ پاسخ سوال منفی است.دیوان عالی کشور در رای وحدت رویه شماره 708 مقرر کرده است:به موجب ماده 1085 قانون مدنی زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند ، مشروط بر اینکه مهر او حال باشد . ضمناٌ در صورت احراز عسرت زوج ، وی می تواند که مهر را به نحو اقساط پرداخت کند . با توجه به حکم قانونی ماده مذکور که مطلق مهر مورد نظر بوده و با عنایت به میزان مهر که با توافق طرفین تعیین گردیده ، صدور حکم تقسیط که صرفاٌ ناشی از عسر و حرج زوج در پرداخت یک جای مهر بوده مسقط حق حبس زوجه نیست و حق او را مخدوش و حاکمیت اراده وی را متزلزل نمی سازد ، مگر به رضای مشارالیها ، زیرا اولاٌ حق حبس و حرج دو مقوله جداگانه است که یکی در دیگری موثر نیست . ثانیاٌ موضوع مهر در ماده مزبور دلالت صریح به دریافت کل مهر داشته و اخذ قسط یا اقساطی از آن دلیل بر دریافت مهر به معنای آنچه مورد نظر زوجه در هنگام عقد نکاح بوده ، نیست . بنا به مراتب رأی شعبه 19 دادگاه تجدیدنظر استان اصفهان که موافق با این نظر است منطبق با قانون تشخیص می شود .این رأی بر طبق ماده 270 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری در موارد مشابه برای دادگاه ها و شعب دیوان عالی کشور لازم الاتباع می باشد .بنابراین چنانچه پس از عقد زوجه از زوج تمکین(اعم از عام و خاص) نکرده باشد دارای حق حبس خواهد بود.