چکیده: نگهداری طولانی مدت چک و تأخیر در ارائه آن به بانک جهت مطالبه آن به منزله اسقاط حق مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از زمان صدور چک تا تاریخ تقدیم دادخواست است.
تاریخ رای نهایی: 1393/10/14 شماره رای نهایی: 9309970222701344
رای بدوی
در خصوص دادخواست خانم م.الف. فرزند ع. با وکالت آقای الف.خ. به طرفیت
خوانده شرکت تعاونی مسافربری شماره 2 پ.م.ت. به خواسته مطالبه وجه چک شماره‌های
71682 و 71687 و 71681 و 71685 و 71678 و 71680 و 71688 و 71677 و 71683 و 71679 جمعاً
به مبلغ 000/000/150. ریال معادل پانزده میلیون تومان عهده بانک ملی شعبه ... به انضمام
خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارت دادرسی از جمله حق الوکاله و هزینه دادرسی به نحو مضبوط
و منعکس در پرونده دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و با توجه به دادخواست تقدیمی
اسناد و مدارک ابرازی فتوکپی مصدق چک ها و گواهینامه عدم پرداخت از بانک محال علیه
و نظر به اینکه خوانده
اسناد تجاری به وسیله ظهرنویسی ( امضاء پشت سند) انتقال می یابد. ماده 245 قانون تجارت در زمینه مقرر میدارد « انتقال برات به وسیله ظهرنویسی به عمل می‌آید.» ماده 246 نیز بیان میکند «ظهرنویسی باید به امضاء ظهرنویس برسد - ممکن است در ظهرنویسی تاریخ و اسم کسی که برات به او انتقال داده می‌شود قید گردد.» ماده 314 همان قانون نیز اضافه می کند « ...مقررات این قانون از ضمانت صادرکننده و‌ظهرنویسها و اعتراض و اقامه دعوی ضمان و مفقود شدن راجع به بروات شامل چک نیز خواهد بود.» بنابراین ظهرنویسی ظهر سند تجاری نشان دهنده آن است که امضاء کننده پشت سند تجاری، آن را با ظهرنویسی به دیگری انتقال داده است. ازاین رو، مثلا اگر در تهران چکی در وجه حسن صادر شود و حسن با ظهر نویسی آن را به احمد منتقل کند در صورتی که صادرکننده ،مبلغ چک را در بانک تامین نکند و چک برگشت بخورد در این صورت دارنده چگ می تواند به طرفیت صادرکننده دادخواست مطالبه وجه چک ارایه کند ولی در صورتی می تواند به طرفیت ظهرنویس نیز اقامه دعوا کند که شروط ماده 315 قانون تجارت را رعایت کرده باشد ماده 315 قانون تجارت مقرر دارد که« اگر چک در همان مکانی که صادر شده است باید تأدیه گردد دارنده چک باید در ظرف پانزده روز از تاریخ صدور وجه آن را مطالبه کند و‌اگر از یک نقطه به نقطه دیگر ایران صادر شده باشد باید در ظرف چهل و پنج روز از تاریخ صدورچک مطالبه شود. اگر دارنده چک در ظرف مواعد مذکوره در این ماده پرداخت وجه آن را مطالبه نکند دیگر دعوی او بر علیه ظهرنویس مسموع نخواهد بود» لذا در فرض مذکور احمد ظرف 15 روز از تاریخ برگشت چک فرصت دارد که به حسن مراجعه کند در غیراینصورت دعوی احمد به طرفیت حسن مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.
بنابراین اولا امضاء ظهر اسناد تجاری حاکی از انتقال است (ماده 247 قانون تجارت) ثانیا برای اینکه امضا ظهر سند تجاری را ضمانت تلقی کنیم ضمانت نیاز به تصریح دارد و در صورتی که تصریح نشده باشد امضا نشان از انتقال است ثالثا دارنده برای اینکه بتواند وجه چک را از ظهرنویس مطالبه کند باید مواعد مذکور در ماده 315 را (حسب مورد 15 و 45 روز) رعایت کرده باشد.